Λίγα κατασκευαστικά έργα έχουν αλλάξει τόσο πολύ τον ρου της ιστορίας όσο η διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ η οποία αναμόρφωσε μόνο τα δεδομένα στην παγκόσμια ναυσιπλοϊα και στη διακίνηση αγαθών….
Το έργο-θαύμα του 19ου αιώνα μειώνοντας το χρόνο των ταξιδιών δια θαλάσσης προς τα ασιατικά λιμάνια, αφού πριν τα πλοία έπρεπε να κάνουν τον διάπλου της αφρικανικής ηπείρου, μείωσε παράλληλα και το κόστος μεταφοράς αγαθών. Κατέστησε όμως ακόμη πιο προσβάσιμες τις χώρες της Μέσης Ανατολής και γενικότερα τις ασιατικές με εμφανείς τις επιρροές σε επίπεδο πολιτισμικό, οικονομικό, κοινωνικό….
Η διώρυγα του Σουέζ είναι η μεγαλύτερη διώρυγα του κόσμου, συνολικού μήκους 168 χλμ. ενώ, προσθέτοντας τα σημεία αγκυροβολίων και το μήκος της ενδιάμεσης λίμνης, το συνολικό της μήκος φθάνει τα 190 χλμ. Έχει μέγιστο πλάτος, σε ορισμένα σημεία, 160-200 μ. και το βάθος μετά από τις τελευταίες εργασίες εκβάθυνσης μπορεί να φτάνει και μέχρι τα 16-19 μέτρα. Διατρέχει κατά διεύθυνση Βορρά – Νότο τον ισθμό του Σουέζ, ενώνοντας τη Μεσόγειο θάλασσα με την Ερυθρά θάλασσα.
Αρχίζει από το Πορτ Σάιντ, λιμένα εισόδου στη Μεσόγειο και καταλήγει στον λιμένα Σουέζ που βρίσκεται στο μυχό του ομώνυμου κόλπου της Ερυθράς.
Υπ΄ όψη ότι η Μεσόγειος και η Ερυθρά θάλασσα δεν παρουσιάζουν μεταξύ τους υψομετρική διαφορά. Επίσης, κατά το μεγαλύτερο μέρος της, η διώρυγα είναι πλεύσιμη κατά μία κατεύθυνση, συνεπώς οι ώρες όπου τα πλοία κινούνται από βόρεια προς νότια και το αντίθετο είναι συγκεκριμένες.
Η πρωταρχική σκέψη διάνοιξης διώρυγας στη περιοχή ήταν εκείνη που φέρεται να σχεδιάστηκε επί Φαραώ Σέτη Α΄ ή Ραμσή Β΄ (σύμφωνα με κάποιο αρχαίο κείμενο) περί τον 13 αιώνα π.Χ. που θα ένωνε το δέλτα του ποταμού Νείλου με την Ερυθρά. Έπρεπε όμως να περάσουν 1000 ακόμη χρόνια για να επανέλθει το θέμα περί τον 8ο αιώνα αλλά και πάλι το ενδιαφέρον αυτό ανακόπηκε.
Έτσι το 1854 ο Γάλλος διπλωμάτης και μηχανικός Κόμης Φερδινάνδος Λεσσέψ που κέντρισε το ενδιαφέρον του Αντιβασιλέα της Αιγύπτου Σαΐντ Πασά παίρνει την εντολή της κατασκευής (διάνοιξης) και ξεκινάει το έργο. Το 1858 η συσταθείσα κατασκευαστική εταιρεία καταφέρνει την συνυπογραφή συμβολαίου για 99 χρόνια εκμετάλλευσης και στη συνέχεια την παραχώρησή της στην Αίγυπτο. Και έτσι φθάνουμε στις 25 Απριλίου του 1869 όπου και ολοκληρώνεται η διάνοιξη και στις 17 Νοεμβρίου 1869 δίνεται ελεύθερη στην ναυσιπλοΐα όπου και πραγματοποιούνται τελικά τα επίσημα εγκαίνια. Το συνολικό κόστος της κατασκευής της έφθασε τα τότε 100 εκατομμύρια δολάρια. Στην κατασκευή της συμμετείχαν και Έλληνες Δωδεκανήσιοι από την Κάσο και το Καστελόριζο, κάποιοι από τους οποίους εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην περιοχή.
Αξίζει δε να σημειωθεί πως στην κατασκευή της διώρυγας συμμετείχαν και Έλληνες, κυρίως από την Κάσο και Καστελόριζο ενώ στις πόλεις- λιμάνια στις όχθες του καναλιού, αναπτύχθηκαν ελληνικές παροικίες….
Η σημασία της στη Παγκόσμια Ναυσιπλοΐα είναι τεράστια. Ενώνοντας τη Μεσόγειο με την Ερυθρά Θάλασσα δημιουργεί μια πραγματικά εμπορική αρτηρία Ευρώπης – ΝΔ, Νότιας και ΝΑ Ασίας μέχρι Άπω Ανατολής.
Όπως είναι φυσικό η ιστορία της διώρυγας ταυτίσθηκε με εκείνη της Χώρας. Ύστερα από το πραξικόπημα που εκδηλώθηκε στις 23 Ιουλίου του 1952 και την αποχώρηση του Βασιλέως Φαρούκ από τη Χώρα, το Επαναστατικό Συμβούλιο έστρεψε αμέσως τη προσοχή του στη βρετανική κατοχή της διώρυγας. Έτσι άρχισαν να εκδηλώνονται συνεχείς αντιστασιακές ενέργειες με την υποστήριξη της στρατιωτικής κυβέρνησης. Οι ελπίδες των Άγγλων ότι οι Αιγύπτιοι στρατιωτικοί θα έδειχναν περισσότερη κατανόηση της στρατηγικής παρουσίας τους και μάλιστα κατά τη διάρκεια του “ψυχρού πολέμου”, τελικά διαψεύστηκαν.
Η ίδια η κυβέρνηση του Τσώρτσιλ αναγκάσθηκε να παραδεχτεί ότι η παρουσία 80.000 στρατιωτών σε μια βάση περικυκλωμένη από εχθρικό πληθυσμό δεν μπορεί να παρέχει καμιά στρατιωτική αξία. Το 1956 ο Νάσερ κρατικοποίησε τη διώρυγα θέτοντας τέρμα στη βρετανική κυριαρχία με συνέπεια ένα αγγλογαλλικό εγχείρημα κατά της Αιγύπτου το οποίο απέτυχε μεν, αλλά κράτησε κλειστή τη διώρυγα μέχρι το 1957. Ένας μεγάλος αριθμός πλοηγών και κατωτέρων υπαλλήλων της εταιρείας ήταν Έλληνες με πολύ μεγάλες αποδοχές.Αργότερα στο Πόλεμο των έξι Ημερών τον Ιούνιο του 1967, κατά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο, η διώρυγα έπαθε σοβαρές ζημιές που τη κράτησαν κλειστή επί επτά χρόνια μεσολαβούσης και της νεώτερης Ισραηλινο-αιγυπτιακής σύγκρουσης τον Οκτώβριο του 1973. Τελικά μετά και από αφιλοκερδή διάθεση κάποιων βυθοκόρων από τον Ι. Λάτση και άλλους Έλληνες εφοπλιστές η διώρυγα καθαρίστηκε από τα ναυάγια και δόθηκε στην εξυπηρέτηση των θαλασσίων μεταφορών τον Μάιο το 1975.
Τα πλοία που διέρχονται τη διώρυγα καταβάλουν στο αιγυπτιακό δημόσιο τέλη διέλευσης (διόδια) κατά κόρο καθαράς χωρητικότητας που υπολογίζεται με βάση της “χωρητικότητας διώρυγας Σουέζ” (Suez Canal Tonnage) περίπου 23% παραπάνω των βρετανικών υπολογισμών. Επίσης τα πλοία υποβάλλονται σε υποχρεωτική πλοήγηση από την είσοδο μέχρι την έξοδό τους. Τα πλοία που διέρχονται σήμερα τη διώρυγα είναι μέχρι 150.000 χιλ.τον. φορτωμένα, αλλά και μεγαλύτερα εφόσον είναι κενά φορτίου, με επιτρεπτό έτσι βύθισμα. Ευνόητο είναι ότι τα Δεξαμενόπλοια άνω των 150.000 χιλ.τον. έμφορτα καθώς και εκείνα των 200, 300 και 400 χιλ.τον. παραπλέουν το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδος (Cap Route) επιβαρυνόμενα σημαντικά τη μεγάλη διαφορά απόστασης. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις στις οποίες μεγάλα πλοία μπορούν να ξεφορτώσουν μέρος του φορτίου σε μικρότερα ώστε να έχουν το επιτρεπτό βύθισμα για να περάσουν. Στην συνέχεια, μόλις περάσουν από το κανάλι ξαναφορτώνουν το φορτίο από τα μικρότερα πλοία και έτσι γλιτώνουν πολλά χρήματα αλλά και χρόνο.
Σημειώνεται ότι η διώρυγα Σουέζ αν και έχει χαρακτηριστεί ως ουδέτερη θάλασσα εντούτοις έχει παραβιαστεί ο όρος δύο φορές πρώτα από την ίδια την Αίγυπτο το 1956 όσο και το 1967 κατά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο.
Η παγκόσμια ναυσιπλοΐα αλλάζει με την αμφίδρομη κυκλοφορία πλοίων σε ταχύτερους χρόνους, από 18 σε 11 ώρες. Παράλληλα, θα δοθεί η δυνατότητα να διπλασιαστεί η ημερήσια δυνατότητα μεταφοράς εμπορευμάτων. Το «παρών» έδωσε και ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος κατά τη διάρκεια της τελετής βρέθηκε στη δεύτερη σειρά πίσω από τον Γάλλο πρόεδρο, Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος τιμητικά πήρε τη θέση του δίπλα στον Αιγύπτιο πρόεδρο, ενώ εντυπωσιακή ήταν η διέλευση και της ελληνικής φρεγάτας «Σπέτσαι»….
Πηγές:
