Ο Τζίμης Πανούσης ήταν όλα αυτά που θα θέλαμε να είμαστε (αλλά δεν τολμούσαμε)
Τον Τζίμη Πανούση συνοδεύουν συνήθως ένα σωρό «κλισέ» χαρακτηρισμοί: αιρετικός, χαρισματικός, προκλητικός, ξεκαρδιστικός, αμφιλεγόμενος, ο καλλιτέχνης που είναι σε αρκετούς γνωστός όχι μόνο για το αιχμηρό του χιούμορ απέναντι στα ιερά και τα όσια της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και για τις δικαστικές του περιπέτειες ενίοτε και εξαιτίας αυτού. Είναι ο άνθρωπος που επί 30 χρόνια είχει ταυτίσει το όνομά του με την ελληνική σάτιρα.
Ο Τζίμης Πανούσης – «Τζιμάκος» για τους θαυμαστές του – υπήρξε πολύπλευρο καλλιτεχνικό ταλέντο, με βασικό του όπλο την εκτός ορίων σάτιρα. Ηθοποιός από τους πρωτοπόρους του stand-up comedy στην Ελλάδα, ροκ μουσικός («Μουσικές Ταξιαρχίες»), ραδιοφωνικός παραγωγός και συγγραφέας («Πούστευε και μη ερεύνα»).
Ο Δημήτριος Πανούσης γεννήθηκε στους Αμπελόκηπους της Αθήνας στις 12 Φεβρουαρίου 1954 από μικρασιάτες πρόσφυγες γονείς και μεγάλωσε στο Χολαργό. Ο πατέρας του ήταν πλανόδιος έμπορος και η μητέρα του ασχολούνταν με τα του οίκου. Πέρασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές γιατί τον απορρόφησαν οι καλλιτεχνικές του ανησυχίες. Προσλήφθηκε στην Εθνική Τράπεζα, αλλά γρήγορα εγκατέλειψε την ιδέα να κάνει καριέρα τραπεζοϋπαλλήλου, επειδή δεν τον σήκωνε το κλίμα.
Ξεκίνησε την καλλιτεχνική του διαδρομή σε νεανικές θεατρικές ομάδες του Χολαργού, συνέχισε σε ευκαιριακούς θιάσους («Μουσικό Θίασο Κρήτης») και συνεργάστηκε με τη «Θεατρική Συντεχνία» του Γιάννη Χουβαρδά. Στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 σχημάτισε τις «Μουσικές Ταξιαρχίες», ένα ροκ συγκρότημα με το οποίο έγινε ευρύτερα γνωστός.
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 o Τζίμης Πανούσης ακολούθησε σόλο καριέρα, με εμφανίσεις σε μουσικές σκηνές, στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Από τις λιγοστές εμφανίσεις του στη μεγάλη οθόνη ξεχωρίζει η καλτ-ταινία του Νίκου Ζερβού «Ο Δράκουλας των Εξαρχείων» (1983).
Η καυστική του σάτιρα τον είχε οδηγήσει πολλές φορές στις αίθουσες των δικαστηρίων, ήδη από την εποχή των «Μουσικών Ταξιαρχιών». Ιστορία έγραψε η δικαστική διαμάχη του με τον Γιώργο Νταλάρα, που κράτησε επτά χρόνια (1997 – 2004).
Στις 21 και 22 Ιουλίου 2017 εμφανίστηκε στην Επίδαυρο, στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, ερμηνεύοντας τον ρόλο του Τρυγαίου.
Στις 2 Δεκεμβρίου, ο Τζίμης Πανούσης υπέστη καρδιακή προσβολή, ενώ τραγουδούσε στο κλαμπ «Κύτταρο» και νοσηλεύτηκε για αρκετές ημέρες στο νοσοκομείο «Ελπίς». Τελικά έχασε τη μάχη για τη ζωή στις 13 Ιανουαρίου 2018, σε ηλικία 63 ετών. Ήταν παντρεμένος για πολλά χρόνια με τη Λιλή Αχλαδιώτη, με την οποία απέκτησε ένα γιο, ενώ με τη σύντροφό του σκηνοθέτιδα Αθηνά Αϊδίνη είχε αποκτήσει μία κόρη.
Άλλες δραστηριότητες
Πέρα από τη μουσική που θα μιλήσουμε στο τέλος o Τζίμης Πανούσης είχε ασχοληθεί κατά καιρούς με το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και λιγότερο με τον κινηματογράφο. Είχε μια δεκαπεντάχρονη ιστορία σαν ραδιοφωνικός παραγωγός στους ραδιοσταθμούς Top FM, Κανάλι 15, Ωχ FM, Flash 9.65, 88 μισό Θεσσαλονίκης, ΣΚΑΪ 100.3FM, City FM 99.5. Η τηλεοπτική εκπομπή του Κορίτσια ο Τζίμης που επρόκειτο να μεταδοθεί από την τότε ΕΤ2 το 1995 τελικά «κόπηκε», ωστόσο στιγμιότυπά της έχουν κατά καιρούς παρουσιάσει κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών συνεντεύξεών του. Είχε εμφανιστεί έκτακτα σε τηλεοπτικές σειρές όπως οι Δέκα Μικροί Μήτσοι του Λάκη Λαζόπουλου. Στον κινηματογράφο, είχε πρωταγωνιστήσει στην ταινία Ο δράκουλας των Εξαρχείων (1983) του Νίκου Ζερβού μαζί με τις υπόλοιπες Μουσικές Ταξιαρχίες και είχε εμφανιστεί ως γκεστ σταρ στις ταινίες Ηνίοχος (1995) του Αλέξη Δαμιανού, Προστάτης Οικογένειας (1997) του Νίκου Περάκη και Safe Sex (1999) των Μ. Ρέππα – Θ. Παπαθανασίου.
Έχουν εκδοθεί έξι βιβλία του Πανούση, κυρίως βασισμένα στις ραδιοφωνικές του εκπομπές. Πρώτο ήταν το Η Ζάλη των Τάξεων (Γνώσεις, 1989) που περιέχει 40 ιστορίες ραδιοφωνικής φαντασίας που ακούστηκαν από την εκπομπή “Δούρειος Ήχος” στον Top FM την περίοδο 1988-89, ακολούθησαν τα Πικρέ, Μικρέ Μου Αράπη (Opera, 1990) που είναι μια σαπουνόπερα 22 επεισοδίων που ακούστηκε από τον “Δούρειο Ήχο” το καλοκαίρι του 1989 και Το Κυνήγι της Γκόμενας (Opera, 1992) που αποτελείται από 30 σύντομες γυναικείες βιογραφίες.
Το 1996 κυκλοφόρησε το Υγιεινή Διαστροφή (Opera), για τα 20 χρόνια της παρουσίας του, που συμπεριλαμβάνει την έκδοση σε CD του Disco Tsoutsouni και περιέχει το σύνολο των στίχων των τραγουδιών του μέχρι τότε καθώς και συνεντεύξεις, γκάλοπ κ.α. Τον Ιανουάριο του 2002 παρουσίασε στο περιοδικό ΜΕΤΡΟ τον “εναλλακτικό Καζαμία 2002” με τον τίτλο “Μωρόν λαβέ” ντυμένος με μαντήλα τύπου Παλαιάς Διαθήκης κρατώντας κούκλα βρέφους, τυλιγμένο με την αστερόεσσα. Στο ίδιο το αφιέρωμα φέρεται και με στολή του Άη Βασίλη με εξάρτυση Αφγανού τρομοκράτη ν΄ αναφωνεί το σύνθημα για την Καμπούλ: “Μπόμπα – τσόντα και καμπάνα” αποκαλώντας την ισλαμική μαντήλα μπούργκα “παραδοσιακό ταλιμπανιστήρι”.
To 2005 κυκλοφόρησαν ταυτόχρονα ακόμα δύο βιβλία του από τις εκδόσεις Opera με τίτλους Μικροαστική Καταστροφή και Πούστευε και Μη Ερεύνα, ενώ το 2010 κυκλοφόρησε το πολύτομο έργο “Ο Στάλιν σκέφτεται για σένα στο Κρεμλίνο”. Το 2011 παρουσίαζε καθημερινή ημίωρη ραδιοφωνική εκπομπή σατιρίζοντας πολιτικά γεγονότα με τον τίτλο “Δούρειος ήχος”, με εναρκτήρια ατάκα “Αμερικανοτσολιάδες, ελβετόψυχοι, αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι, ελεύθεροι πολιορκημένοι επαγγελματίες ήλθεν η ώραν σας” – “Αβάντι πόμολο !” (με μουσική υπόκρουση το “Αβάντι Πόπολο”).
Μουσική διαδρομή
Μουσικές Ταξιαρχίες
Μουσικά δήλωνε αυτοδίδακτος και έπαιζε λίγο απ’ όλα. Πρώτες προσπάθειες στο χώρο της μουσικής έγιναν με το σχήμα “Χαρούμενη Κουδουνίστρα” όταν ακόμα ήταν στο γυμνάσιο. Στο β΄ μισό της δεκαετίας του 1970 σχημάτισε το συγκρότημα Μουσικές Ταξιαρχίες, στο οποίο ανέλαβε τα φωνητικά, τους στίχους και τη μουσική και πλαισιώθηκε από τους Γιάννη Δρόλαπα (ηλεκτρική κιθάρα), Βαγγέλη Βέκιο (τύμπανα), Δημήτρη Δασκαλοθανάση (μπάσο) και Σπύρο Πάζιο (κιθάρα, synthesizer, έγχορδα), ενώ στη συνέχεια προστέθηκε στη σύνθεση του συγκροτήματος και ο Βαγγέλης Σβάρνας (σαξόφωνο).
Η πρώτη τους εμφάνιση σε κοινό έγινε το 1980 στο “Skylab” στην Πλάκα, ενώ η πρώτη τους δισκογραφική δουλειά είναι ο δίσκος Μουσικές Ταξιαρχίες που κυκλοφόρησε από τη MINOS-EMI το 1982. Νωρίτερα (το 1980) είχε κυκλοφορήσει μία ανεξάρτητη παραγωγή σε κασέτα, το “Disco Tsoutsouni”.
Ακολούθησε το 1984 ο δίσκος Αν η Γιαγιά μου είχε Ρουλεμάν – μερικοί στίχοι του οποίου λογοκρίθηκαν – και το επόμενο έτος το Hard Core (ζωντανή ηχογράφηση). Νωρίτερα, το 1983, οι Μουσικές Ταξιαρχίες καμουφλάρονται κάτω από το όνομα Alamana’s Bridge (= Γέφυρα της Αλαμάνας) και συμμετέχουν στο δίσκο-συλλογή ελληνικού ροκ Made in Greece Vol.1, παρά τις αντιρρήσεις της τότε δισκογραφικής τους εταιρείας. Από τον επόμενο δίσκο “Κάγκελα Παντού” (1986) ο Πανούσης αποφάσισε να συνεχίσει μόνος του.
Σόλο καριέρα
Το 1987 κυκλοφορεί ο τελευταίος δίσκος από την MINOS-EMI “Χημεία και Τέρατα”. Οι επόμενοι δύο δίσκοι “Δουλειές του Κεφαλιού” / The Greatest Kitsch Live! (1990) και “Ο Ρομπέν των Χαζών” (ζωντανή ηχογράφηση, 1992) κυκλοφορούν από την Music Box International, ενώ το “Vivere Pericolosamente” από την Warner το 1993. Η επόμενη δισκογραφική του δουλειά κυκλοφόρησε εφτά χρόνια μετά, το 2000, με τίτλο “Με Λένε Πόπη” (ζωντανή ηχογράφηση). Κυκλοφόρησε επίσης μαζί με το περιοδικό Μετρό το 2002 το ολιγόλεπτο CD “Δείγμα Δωρεάν” με ακυκλοφόρητα τραγούδια από τις τελευταίες παραστάσεις του.
Στις 20 Γενάρη του 2009 κυκλοφόρησε ένα διπλό DVD με ζωντανή κινηματογράφηση της παράστασης “Της Πατρίδας μου η Σημαία”, που δόθηκε το 2008 στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο.
Την άνοιξη του 2015 οι Μουσικές Ταξιαρχίες επανενώθηκαν για μια σειρά εμφανίσεων στο Κύτταρο μετά από 30 χρόνια απουσίας.
Ο αδερφός και η αστρολογία
«Έχασα τον αδελφό μου, αυτό με κλόνισε πολύ. Ο αδελφός μου ασχολιόταν κι εκείνος με τη μουσική, έγραφε τραγούδια ωραία, αλλά ήταν «μαύρα». Ήταν ο Άσιμος επί δέκα. Στο τέλος μου είπε πράγματα σημαντικά για τον ίδιο που δεν τα περίμενα…
«Έχασα τον μικρότερο αδελφό μου από καθολικό καρκίνο κι αυτό με διέλυσε, ακόμα δεν έχω συνέλθει. Κάναμε τα πάντα, αλλά δεν υπήρχε ελπίδα σωτηρίας, έγιναν όλα πολύ γρήγορα. Προσπαθούσα να δω αστρολογικά πότε θα τελειώσει αυτό και διαπίστωσα πως στην αστρολογία δεν προβλέπεται θάνατος. Η ημέρα που πέθανε, αστρολογικά, ήταν ημέρα μεγάλης χαράς για τον ίδιο, μάλλον ήταν η λύτρωση από ένα μεγάλο πόνο.
Με καταγωγή από την Μικρά Ασία, ο Τζίμης Πανούσης, θυμήθηκε με ευχαρίστηση τα παιδικά του χρόνια στα οποία πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε η γιαγιά του η οποία τους αφηγούταν ιστορίες από το Αϊβαλί. » Έμαθα πολλά από τη γιαγιά μου κι ας μην ήθελε να μου μάθει να λέω τα χαρτιά και τον καφέ. Στα προσφυγικά στους Αμπελόκηπους που μέναμε μαζευόταν η γειτονιά για να τους πει τον καφέ και τα χαρτιά κι εγώ, ζουζούνι, χωνόμουν από κοντά».
Πηγές:
https://www.tzimakospanousis.gr
https://www.sansimera.gr/biographies/1870
https://video.vice.com/gr/video/tzimis-panousis/560a80b3d1f8d8de6d275ffd
