Σας είχα αναφέρει στην προηγούμενη εκπομπή για το site του Ιδρύματος Ωνάση και την εκδήλωση που διοργανώνει αύριο, Τετάρτη 18 Νοεμβρίου, όπου μας δίνετε η δυνατότητα να συναντήσουμε ψηφιακά τον Τζο Νέσμπο, τον πιο πολυδιαβασμένο συγγραφέα της αστυνομικής λογοτεχνίας παγκοσμίως. Με αφορμή αυτήν την επικείμενη ψηφιακή συνάντηση, ας δούμε μερικά στοιχεία για αυτόν το σημαντικό συγγραφέα.
Ποδοσφαιριστής, οικονομικός αναλυτής, ροκ σταρ. Ο Jo Nesbo (προφέρεται “ΓΙΟ” στην γλώσσα του), παράτησε πολλές καριέρες προτού βρει την πραγματική του κλίση: να γράφει για τα μοναδικά πράγματα που, όπως λέει, αξίζει να γράφει κανείς, δηλαδή το έγκλημα και τον έρωτα.
«Έκανα πολλά πράγματα στη ζωή μου, αλλά σαν ένα είδος προπαίδευσης», αναφέρει ο ίδιος ο Νέσμπο για τον εαυτό του: «Αν μπορούσα σήμερα θα παρέλειπα το εκπαιδευτικό στάδιο, για να περάσω απευθείας στους τωρινούς μου κανόνες, αν και αν θα διάλεγα μια άλλη καριέρα, αυτή θα ήταν η καριέρα του ποδοσφαιριστή, του σκόρερ που λατρεύει όχι την πειθαρχία, αλλά την απόλαυση του παιχνιδιού.».
Αγαπάει πολύ την Ελλάδα και την επισκέπται τακτικά. “Κάθε χρόνο πηγαίνω στην Κάλυμνο για αναρρίχηση. Ξεκίνησα την αναρρίχηση για να ξεπεράσω την υψοφοβία μου”.
“Εκείνο που επιδιώκω γενικότερα με τα βιβλία μου είναι να αποκαλύψω το εσωτερικό των σκανδιναβικών κοινωνιών – να δείξω τη Σκανδιναβία εκ των ένδον, από μια σκοπιά που ένας ξένος δεν είναι εύκολο να υιοθετήσει. Το τοπικό σήμερα είναι παγκόσμιο κι ένα χωριό στη Νορβηγία μπορεί να αναγνωριστεί από τον οποιονδήποτε, αρκεί να του δοθούν τα σωστά γυαλιά. Τα σύνορα δεν υπάρχουν πια”.
Γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1960. Σπούδασε οικονομικά (από τη νορβηγική Οικονομική Σχολή με πτυχίο στα Οικονομικά και τη Διοίκηση Επιχειρήσεων) και εργάστηκε ως χρηματιστής και δημοσιογράφος. Πριν γίνει επαγγελματίας συγγραφέας ήταν ποδοσφαιριστής και μουσικός (είναι ο βασικός τραγουδιστής, κιθαρίστας και τραγουδοποιός για το νορβηγικό ροκ συγκρότημα Di Derre). Εκατομμυριούχος μεν, λιτός δε. Περισσότερο τον περνάς για τύπο που του αρέσει το τρέκινγκ, καθώς το στιλ και το φιζίκ του παραπέμπουν σε αστική χαλαρότητα, παρά για σταρ του λογοτεχνικού crime fiction. Στα 17 του έπαιζε στην πρώτη εθνική του νορβηγικού πρωταθλήματος με τη Μόλντε και να ονειρευόταν να γίνει ποδοσφαιρικό αστέρι της Τότεναμ, αργότερα έγραφε τραγούδια ως μέλος νορβηγικής μπάντας με sold-out συναυλίες και δίσκους που γίνονταν ανάρπαστοι. Κι όλα αυτά ενώ συνεργαζόταν με τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή εταιρεία της χώρας του. Ευτυχώς τον κέρδισε η συγγραφή, χάρη σ’ εκείνη την αεροπορική πτήση από το Όσλο στο Σίδνεϊ, όταν συνέλαβε την πλοκή της «Νυχτερίδας». Το 1997 ήρθε το βραβείο Riverton για το Καλύτερο Αστυνομικό Μυθιστόρημα στη Νορβηγία κι έτσι γεννήθηκε ο θρυλικός πλέον ντετέκτιβ Χάρι Χόλε. Διάσημος σήμερα όσο και ο καλτ ντετέκτιβ του, βλέπει τα βιβλία του (20 πλέον στον αριθμό) να ξεπερνούν τα 28.000.000 αντίτυπα παγκοσμίως σε πωλήσεις και να εκδίδονται σε περισσότερες από 40 χώρες. Έχει τιμηθεί με τα πιο έγκυρα βραβεία, καθώς και με τις υψηλότερες διακρίσεις στη χώρα του.
“Χρόνια τώρα, είμαι συγγραφέας μόνο. Μα πάντα βλέπω όνειρα ή καμιά φορά ονειροπολώ και ξύπνιος, πως είτε κοουτσάρω την παλιά μου ομάδα ποδοσφαίρου ή πως χτυπά το τηλέφωνο και μια φωνή από τα παλιά μου λέει: “Ξέρεις, έχουμε κρατημένη ακόμα την παλιά σου φανέλα και τα παπούτσια που φορούσες, έλα επομένως μια βόλτα από το γήπεδο να αγωνιστείς, σ’ έχουμε ανάγκη, φιλαράκο”. Ή από την παλιά μου μπάντα! “Φόρα την κιθάρα και έλα να γκρουβάρουμε”. Επιστρέφω σ’ εκείνες τις μέρες…”
Προσπάθησε να γράψει στο σπίτι, με όλες τις ευκολίες και μια υπέροχη θέα από το παράθυρο αλλά δεν τα κατάφερε. Έτσι γράφει στα καφέ του Όσλο ή στα καφέ των αεροδρομίων καθώς χαζεύει τις χειρονομίες και βλέμματα των ανθρώπων. “Κλέβει” στιγμές και ατάκες φορώντας τα ακουστικά του για να μην φαίνεται και γίνεται αδιάκριτος. Η μουσική είναι κάτι που πάντα τον συνέπαιρνε αν και την άκουγε ετεροχρονισμένα, μακριά από το χρονικό πλαίσιο που γεννήθηκε. Ακούει Spotify καθώς γράφει, από Miles Davis μέχρι Ramones.
Ενοχλείται ιδιαίτερα όταν τον ρωτάνε οι δημοσιογράφοι επί παντός, του φαίνεται περίεργο, σε αντίθεση με τους συγγραφείς παλιά, που μιλούσαν μόνο για το έργο τους.
“Με ρωτάτε για τη δημοφιλία των κακών παιδιών, των διεστραμμένων ηρώων, των ψυχοπαθών ή των σαλταρισμένων απόκληρων. Φρικιά ή κυνηγημένοι, ασκούν, ναι, μια γοητεία, ειδικά σε κοινωνίες οργανωμένες και εύτακτες, όπως οι Σκανδιναβικές. Υπάρχει εξήγηση: ψυχαγωγία. Η ενσάρκωση του κακού είναι μια μορφή ψυχαγωγίας. Είτε στο σινεμά, είτε στη λογοτεχνία, το κακό συνάδει με μια μορφή fun.”
“Τα βιβλία είναι πολύ καλύτερα από τις ταινίες γιατί ο αναγνώστης μπορεί να φτιάξει το δικό του έργο τέχνης και να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του, εξάγοντας ένα συμπέρασμα που ακροβατεί ανάμεσα σε εικόνες και λέξεις ‒ χωράει σε ρωγμές.”
“Ένα βιβλίο θα είναι πάντα ένα βιβλίο. Κι όταν έρθει, αν έρθει ποτέ, η ώρα που θα μεταφερθεί στο σινεμά, το θέμα είναι να προκύψει συμβατότητα ανάμεσα στο μυαλό του συγγραφέα και την ιδέα-επιθυμία του σκηνοθέτη και του storyteller. Ακόμα κι αν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που ο συγγραφέας ή ο σκηνοθέτης είχαν στο μυαλό τους, το βιβλίο θα είναι πάντα και για πάντα ένα βιβλίο. Έτσι καθόλου δεν με στεναχωρεί ή με χαροποιεί το αν και κατά πόσο η οποιαδήποτε μεταφορά έργου μου στην οθόνη αγγίζει επιτυχημένα ή όχι τον πυρήνα του έργου μου. Άσε που ακόμα δεν είδα τον “Χιονάνθρωπο”».
Νesbomaniacs θα πει «λατρεύω Nesbo», μία φράση που λένε πολλοί. Ανάμεσά τους και οι Έλληνες, φανατικό κοινό του νορβηγού συγγραφέα που επανέφερε το αστυνομικό μυθιστόρημα στη ζωή και τις βιβλιοθήκες μας.
Πηγές:
